Σ’ ένα κράτος χωρίς κοινωνική πρόνοια, παιδιά άστεγα, ορφανά, κακοποιημένα, ασυνόδευτα, έχουν ως μοναδική τους ελπίδα την Εισαγγελία Ανηλίκων
→Θα περίμενε κανείς ότι τουλάχιστον στο κομμάτι της «κοινωνικής – προνοιακής» πολιτικής για το παιδί, το κράτος θα έκανε τα αδύνατα δυνατά. Η πραγματικότητα όμως δείχνει το αντίθετο. Στην Εισαγγελία της Αθήνας υπηρετούν δύο μόνο εισαγγελείς ανηλίκων με δύο εσωτερικές και τέσσερις εξωτερικές γραμματείς, ενώ το υπουργείο Δικαιοσύνης έχει μόνο δύο κοινωνικούς λειτουργούς της Εταιρείας Προστασίας Ανηλίκων για όλη την περιφέρεια
→Ο εισαγγελέας ανηλίκων διαδραματίζει, και ειδικά στις μέρες της κρίσης που δεν είναι μόνον οικονομική, έναν σημαντικό προληπτικό και εγγυητικό ρόλο στον κοινωνικό τομέα
→Με διαλυμένη την κοινωνική πρόνοια οι εισαγγελικές παραγγελίες, που αφορούν κατά κανόνα καταγγελίες για κακοποίηση παιδιών, καθυστερούν δραματικά να εκτελεστούν και ως εκ τούτου καθυστερεί και η όποια βοήθεια επιλεγεί τελικά για το κάθε παιδί
Της Κατερίνας Κατή
Ο εισαγγελικός λειτουργός, που αφουγκράστηκε το πρόβλημα, επικοινώνησε με τη ΔΕΗ και με προσωπική παρέμβαση του διοικητή της επιχείρησης, χωρίς να καταβληθεί το συμβολικό ποσό που απαιτείται σε τέτοιες περιπτώσεις, στο σπίτι της απελπισμένης οικογένειας επέστρεψε ξανά το κομμένο φως. Οπως ανέφερε και η σχετική έγγραφη βεβαίωση, ο λόγος ήταν «σοβαρός κοινωνικός».
Λίγο καιρό πριν, πάλι μετά τις αγωνιώδεις προσπάθειες της Εισαγγελίας Ανηλίκων, τρία παιδάκια με κινητικά προβλήματα βρήκαν τη θαλπωρή σε μια στέγη της Εκκλησίας, μόλις μία ημέρα πριν βρεθούν στην κυριολεξία στον δρόμο.
Τι είχε συμβεί; Ο Πρότυπος Ξενώνας που τα φιλοξενούσε έπεσε κι αυτός, με τη σειρά του, θύμα της οικονομικής κρίσης που στραγγίζει και τις τελευταίες ικμάδες μιας κατ” επίφασιν πλέον κοινωνικής-προνοιακής πολιτικής.
Στον εν λόγω ξενώνα, που στεγάζει παιδιά γονιών με ψυχική νόσο για περιορισμένο διάστημα μέχρι να επανέλθει ο γονιός, εκείνη την περίοδο φιλοξενούνταν οχτώ παιδιά. Ο ξενώνας έκλεισε προσωρινά, χωρίς καμία πρόβλεψη από το αρμόδιο υπουργείο για το τι θα απογίνουν οι οχτώ ανήλικες ψυχές.
Το έργο ανατέθηκε στην Εισαγγελία Ανηλίκων… Δυστυχώς κανείς δεν επιθυμούσε να αγκαλιάσει τα τρία από αυτά τα παιδιά που είχαν κινητικά προβλήματα… Νυχθημερόν ο αρμόδιος εισαγγελέας επικοινωνούσε με διάφορα ιδρύματα και στέγες και κατάφερε να βρει χώρο για τα τρία αγγελούδια, που αναρωτιούνταν με παράπονο: «Καλά, εμάς δεν μας θέλει κανείς;»
Ενα άλλο παιδάκι του οποίου κινδύνευε η ζωή κέρδισε τη μάχη, όταν πάλι έπειτα από παρέμβαση εισαγγελέα Ανηλίκων επαναλειτούργησε δημόσια καρδιολογική κλινική (που είχε κλείσει), για να γίνει εκεί το χειρουργείο από τον γιατρό που εμπιστεύονταν οι γονείς (οι οποίοι είχαν προστρέξει στον εισαγγελέα) και όχι σε άλλο νοσοκομείο.
Αυτά είναι τρία μόνο «θέματα» από τα εκατοντάδες, ιδιαίτερης ευαισθησίας και μείζονος σπουδαιότητας καθώς αφορούν ανυπεράσπιστα παιδιά, με τα οποία καταπιάνεται καθημερινά η μεγαλύτερη Εισαγγελία Ανηλίκων της χώρας μας. Η Εισαγγελία Ανηλίκων της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Αθήνας.
Κάθε παιδί με πρόβλημα και ένας «κοινωνικός φάκελος» που γυρεύει άμεσα λύση… Γιατί, όπως επισημαίνουν οι εισαγγελείς Ανηλίκων, «ένας χρόνος για έναν μεγάλο είναι τίποτα, ένας χρόνος για ένα παιδί είναι ένας χρόνος μαρτυρικός».
Η Εισαγγελία των Ανηλίκων, που είναι ο βασικός εγγυητής των δικαιωμάτων του παιδιού, δεν ασχολείται μόνο, όπως πολλοί πιστεύουν, με την παραβατική συμπεριφορά των παιδιών. Πέρα από την καθαρά ποινική δράση του, ο εισαγγελέας Ανηλίκων διαδραματίζει, και ειδικά στις μέρες της μνημονιακής κρίσης που δεν είναι μόνο οικονομική, έναν σημαντικό προληπτικό και εγγυητικό ρόλο στον κοινωνικό τομέα, καθώς καλείται να συντονίσει την εφαρμογή συνολικά της προνοιακής πολιτειακής μέριμνας για τον ανήλικο.
Φάκελος «Παιδί»
Για να φέρει όμως σε πέρας ο εισαγγελέας Ανηλίκων τη δύσκολη αυτή αποστολή θα πρέπει η πολιτεία να του διαθέτει και τα κατάλληλα εκείνα μέσα που θα διευκολύνουν το έργο του και θα εξασφαλίζουν το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για το παιδιά που καλείται να βοηθήσει. Ποια είναι αυτά τα παιδιά;
• Είναι παιδιά με παραβατική συμπεριφορά, ενίοτε «χαμένα» σε όλο και πιο επικίνδυνους «κρυσταλλικούς παραδείσους», τα οποία ο εισαγγελέας Ανηλίκων οφείλει να τα συμφιλιώσει με το σύστημα, αποδεικνύοντάς τους ότι ο κόσμος μας δεν είναι μόνο ατιμώρητη διαπλοκή και άνομα συμφέροντα.
• Είναι παιδιά τα οποία όλο και περισσότερο διαπράττουν «εγκλήματα» που έχουν να κάνουν με την κρίση, όπως π.χ. καταστροφές σε καταλήψεις σχολείων και σε διαδηλώσεις, κλοπές, ληστείες, παιδιά που εισπράττουν την κοινωνική αδικία και τη μεγιστοποιούν και χρειάζονται ένα φιλικό πρόσωπο να κατανοήσει τα κίνητρα και τα αίτια των πράξεών τους, εν προκειμένω τον εισαγγελέα Ανηλίκων που κατ” αρχήν παρεμβαίνει θεραπευτικά.
«Το παιδί ξέρει πολύ καλά ποιοι κλέφτες είναι εκεί έξω κι εσύ δεν δικαιούσαι να κάνεις ότι δεν το ξέρεις» λένε χαρακτηριστικά οι αρμόδιοι εισαγγελείς, δίνοντάς μας και το στίγμα της πολύ ανθρώπινης και ειλικρινούς προσέγγισής τους στο ζήτημα.
Κι ακόμα:
• Είναι παιδιά τα οποία αδίστακτα κυκλώματα τα «εκπαιδεύουν» στο έγκλημα κι όταν συλληφθούν απλά τους αλλάζουν… χώρα, παιδιά που πέφτουν θύματα εμπορίας ή παιδιά θύματα διαδικτυακών εγκληματιών που τα ωθούν ακόμα και σε αυτοκτονία.
• Παιδιά ορφανά τα οποία ονειρεύονται τον γονιό που δεν έρχεται… Παιδιά με σβησμένη την ελπίδα από τα μάτια γιατί ακόμα και σήμερα το σύστημα δεν μπορεί να αξιοποιήσει ούτε καν τον κατάλογο των ανάδοχων γονιών… Παιδιά -ανοιχτές αγκαλιές εγκλωβισμένες στις ατέρμονες αναμονές…
• Παιδιά κακοποιημένα, παιδιά εγκαταλειμμένα.
• Παιδιά που στοιβάζονται σε νοσοκομεία γιατί τα Ιδρύματα έχουν «φρακάρει» και δεν είναι πια σε θέση να τα φιλοξενήσουν… και πολλές φορές ούτε καν να τα ταΐσουν…
• Παιδιά που όλα τους δικαιούνται μια δεύτερη, ουσιαστική, ευκαιρία στη ζωή.
Ενα κράτος χωρίς δομές
Θα περίμενε κανείς ότι τουλάχιστον σ” αυτό το κομμάτι της «κοινωνικής-προνοιακής» πολιτικής για το παιδί το κράτος θα έκανε τα αδύνατα δυνατά, ώστε τα παρεχόμενα μέσα να πολλαπλασιάζοναι και όχι να συρρικνώνονται. Ποια είναι η ζοφερή πραγματικότητα;
Την ώρα που στην αντίστοιχη Εισαγγελία Ανηλίκων Παρισίων υπηρετούν 10 εισαγγελείς οι οποίοι έχουν στη διάθεσή τους 36 γραμματείς και δεκάδες κοινωνικούς λειτουργούς, παιδοψυχίατρους, παιδοψυχολόγους και άλλους τόσους επιμελητές ανηλίκων, στην Εισαγγελία της Αθήνας υπηρετούν μόνο δύο εισαγγελείς Ανηλίκων (ο Ηλίας Ζαγοραίος και η Ευγενία Σταθουλοπούλου), με δύο εσωτερικές και τέσσερις εξωτερικές γραμματείς.
Το υπουργείο Δικαιοσύνης έχει μόνο δύο κοινωνικούς λειτουργούς της Εταιρείας Προστασίας Ανηλίκων για όλη την περιφέρεια που, όπως μαθαίνουμε, πότε πληρώνονται και πότε δεν πληρώνονται.
Τεράστια έλλειψη σε κοινωνικούς λειτουργούς υπάρχει αυτή τη στιγμή και σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης (οπότε οι ΟΤΑ δεν μπορούν να συνδράμουν στη διενέργεια κοινωνικών ερευνών). Ποιο είναι το αποτέλεσμα;
Οι εισαγγελικές παραγγελίες, που αφορούν κατά κανόνα καταγγελίες για κακοποίηση παιδιών, να καθυστερούν δραματικά να εκτελεστούν και ως εκ τούτου να καθυστερεί και η όποια τελική βοήθεια επιλεγεί για το κάθε παιδί. Τραγική είναι αυτή τη στιγμή και η έλλειψη σε ξενώνες φιλοξενίας, κυρίως εφήβων, αφού τα περισσότερα ιδρύματα δεν δέχονται ανηλίκους που έχουν συμπληρώσει το 14ο έτος της ηλικίας τους. Μάλιστα αυτά τα παιδιά δεν φιλοξενούνται ούτε σε νοσοκομεία, με αποτέλεσμα ανήλικοι που ζητούν προστασία και στέγη να «φιλοξενούνται» τελικά για κάποιο διάστημα σε χώρο της Υποδιεύθυνσης Ασφάλειας Ανηλίκων υπό απαράδεκτες συνθήκες διαβίωσης.
Τα προβλήματα για τον εισαγγελέα γίνονται σχεδόν ανυπέρβλητα, όταν προσπαθεί να δώσει λύσεις σε περιπτώσεις παιδιών με ειδικές ανάγκες. Η λύση που προτείνουν οι εισαγγελείς Ανηλίκων για την εν μέρει αντιμετώπιση του προβλήματος, και για την οποία παλεύουν συνεχώς, είναι η ανάπτυξη του θεσμού των ανάδοχων οικογενειών. Πρόκειται, όπως αναφέρουν, για «μια λύση ανέξοδη για την πολιτεία, η οποία θα κάλυπτε τους ανήλικους ικανοποιητικότερα τόσο υλικά όσο και ψυχολογικά υπακούοντας στις σύγχρονες τάσεις της αποϊδρυματοποίησης».
Κρίση και παιδική παραβατικότητα
Κατά πόσο όμως η οικονομική κρίση διαμορφώνει και τον κατάλογο της σύγχρονής «ανήλικης» παραβατικότητας;
«Κλοπές, μικροκαταστροφές, ναρκωτικά» είναι τα αδικήματα που έχουν αυξηθεί ραγδαία και αποδίδονται στην οικονομική κρίση.
Τα ναρκωτικά μάλιστα και κυρίως η χρήση ινδικής κάνναβης σε συνδυασμό με άλλα, πολλές φορές θανατηφόρα, ναρκωτικά σε κρυσταλλική μορφή φαίνεται πως έχουν πάρει μορφή επιδημίας, εκτιμά η Εισαγγελία Ανηλίκων, η οποία το πρώτο που κάνει εάν υπάρξει τέτοιο περιστατικό είναι να δώσει παραγγελία για ψυχιατρική παρακολούθηση του παιδιού, ενώ γίνεται θεραπευτική προσπάθεια για όλη την οικογένεια, όπως γίνεται άλλωστε και για τις περιπτώσεις παιδιών που επιχειρείται μέσω ίντερνετ να ωθηθούν σε… αυτοκτονία.
Σε κάθε περίπτωση, τονίζουν οι εισαγγελείς Ανηλίκων, «κοιτάμε την προσωπικότητα και όχι την πράξη».
Επίσης στην εποχή της κρίσης που καταπατώνται και τα δικαιώματα των παιδιών, ανησυχητικά αυξάνεται και ο αριθμός των ανηλίκων που αναγκάζονται ακόμα και να εγκαταλείψουν το σχολείο προς αναζήτηση εργασίας. Οι διευθυντές των σχολείων καταγγέλλουν τα περιστατικά στην Εισαγγελία Ανηλίκων, καθώς πρόκειται για το θέμα της υποχρεωτικής φοίτησης, αλλά όπως αποδεικνύεται στις περισσότερες των περιπτώσεων πρόκειται για παιδιά με άνεργους και τους δύο γονείς.
Βέβαια δεν λείπουν και περιπτώσεις που σε κάνουν να… βγαίνεις από τα ρούχα σου αλλά να αντιλαμβάνεσαι και τις ευθύνες των γονιών για τις όποιες παιδικές και εφηβικές δυσλειτουργίες.
Οπως είναι, για παράδειγμα, οι καταγγελίες που φτάνουν στην Εισαγγελία Ανηλίκων από καθηγητές για γονείς που τους… απειλούν να μην τολμήσουν να διδάξουν στα παιδιά τους την ενότητα για το… Πολυτεχνείο!
Από τις πιο δύσκολες δε περιπτώσεις προβληματικών-δυσλειτουργικών οικογενειών, στις οποίες καλείται να παρέμβει ο Εισαγγελέας Ανηλίκων μέσω των κοινωνικών υπηρεσιών, είναι οι «νεόπτωχες», πρώην εύρωστες οικονομικά, οικογένειες.
Η εμπειρία έχει δείξει ότι αυτές οι οικογένειες δυσκολεύονται να δεχτούν τη βοήθεια και πολλές φορές οι κοινωνικοί λειτουργοί εκδιώκονται κακήν κακώς.
Κυκλώματα εμπορίας βρεφών
Συγκλονιστικά είναι όμως και τα στοιχεία που αφορούν τόσο το εμπόριο βρεφών όσο και τη δράση κυκλωμάτων που ωθούν ανήλικα, κυρίως κορίτσια, σε κλοπές.
Στην πρώτη περίπτωση, από τις υποθέσεις που έχουν περιέλθει σε γνώση των αρμόδιων εισαγγελέων επιβεβαιώνεται ότι πράγματι τα κυκλώματα είναι πολλά και υπάρχει διασύνδεση ατόμων, κυρίως από τη Βουλγαρία, με Ρομά εδώ στην Ελλάδα.
Η δεύτερη περίπτωση αφορά κυκλώματα που φέρνουν στην Ελλάδα ανήλικα κορίτσια τα οποία έχουν «εκπαιδεύσει» στις κλοπές και τα οποία εάν συλληφθούν μια-δυο φορές, οπότε και η σε βάρος τους κατηγορία γίνεται κακουργηματική και τους ορίζονται περιοριστικοί όροι, οι επιτήδειοι φροντίζουν να τα… εξαφανίσουν διώχνοντάς τα σε άλλες χώρες, προκειμένου να συνεχίσουν εκεί τη δράση τους.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Παιδιά «πεταμένα» στα νοσοκομεία
Αυτή τη στιγμή τουλάχιστον 40 παιδιά, που είτε έχουν απομακρυνθεί από το σπίτι τους λόγω κακοποίησης είτε έκαναν επαιτεία είτε είναι από τα «ασυνόδευτα», «φιλοξενούνται» στο Παίδων (το ίδιο συμβαίνει και σε άλλα νοσοκομεία), καθώς δεν μπορούν να απορροφηθούν από κανένα ίδρυμα. Δεν υπάρχει επίσης χώρος για τα παιδιά με ειδικές ανάγκες και ταυτόχρονα τα κακοποιημένα δεν τα παίρνει κανένα ίδρυμα.
Για το μείζον ζήτημα, που είναι οι καθυστερήσεις στη διαδικασία αναδοχής, την περασμένη εβδομάδα εισαγγελέας Ανηλίκων είχε συνάντηση με τους υπευθύνους τού «ΜΗΤΕΡΑ» και άλλων ιδρυμάτων, προκειμένου να βρεθεί άμεσα ένας τρόπος για να αξιοποιηθεί ο πιστοποιημένος κατάλογος των ανάδοχων γονιών και να δοθούν σε οικογένειες τα παιδιά που παραμένουν για μήνες σε νοσοκομεία.
